Rak szyjki macicy jest nowotworem złośliwym, za którego pojawianie się odpowiada wirus brodawczaka ludzkiego (HPV). Na wirus ten istnieje jednak skuteczna szczepionka, którą można podać już nastolatkom.
Od paru lat szczepionka przeciw wirusowi HPV jest zapisana w kalendarzu szczepień zalecanych.
Szczepionka dla nastolatek
Serum to powinno zostać podane dziewczynkom w wieku 13-14 lat, czyli przed rozpoczęciem współżycia płciowego. Jest to bardzo istotne, gdyż wirus ten często przenoszony jest przez mężczyzn, u których nie daje on objawów. W części gmin w Polsce szczepienie to jest fundowane ze środków publicznych dla dziewczynek w wieku gimnazjalnym. W pozostałych przypadkach koszt zaszczepienia dziecka waha się w granicach 1200-1400 złotych.
Ważne jest, by zaszczepić dziewczynkę w możliwie jak najmłodszym wieku, gdyż nie działa ona w przypadku wcześniejszego zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego. Działanie zastrzyku wynosi około 10 lat, dlatego w wieku około 25 lat zaleca się jego powtórzenie. Jest to istotne zwłaszcza w przypadku tych kobiet, które nie mają uregulowanego życia seksualnego, gdyż ryzyko zakażenia wirusem jest wyższe w przypadku częstych zmian partnerów. Panie będące w stałych związkach są o wiele mniej narażone na zakażenie.
Szczepić się nie mogą jedynie te dziewczynki i kobiety, u których po dawce szczepionki wystąpiły objawy niepożądane w postaci ciężkiej reakcji alergicznej, a także panie, które cierpią na zaburzenia krzepnięcia.
Wykrywanie choroby
Wykrycie raka szyjki macicy jest możliwe dzięki badaniu cytologicznemu. Cytologia powinna być zatem wykonywana nie rzadziej niż raz na 3 lata, jednakże rekomenduje się, by badanie to powtarzać co roku, gdyż daje to gwarancję szybkiego rozpoznania choroby i wdrożenia leczenia w momencie, kiedy nie będzie konieczności usunięcia narządów rodnych. Warto pamiętać, że choroba może rozwinąć się nawet u tych kobiet, które zostały zaszczepione przeciwko HPV, dlatego też panie te nie są zwolnione z obowiązku wykonywania cytologii. Szczepienie pozwala bowiem uchronić się przed wirusami HPV typu 16 i 18, które odpowiadają za 70 procent zachorowań na raka szyjki macicy, nie zaś za wszystkie z nich.
Objawy raka szyjki macicy
Do szybkiego zgłoszenia się do ginekologa powinny skłonić kobietę dolegliwości takie jak:
- nietypowe, obfite upławy,
- ból w trakcie stosunku,
- ból w podbrzuszu,
- nietypowe krwawienia miesięczne,
- krwawienie po przebytej menopauzie,
- krwawienia po stosunku, pomiędzy miesiączkami oraz po badaniu ginekologicznym.
Wszystkie te objawy mogą wskazywać na raka szyjki macicy, jednak by to potwierdzić konieczne jest wykonanie badania cytologicznego. W przypadku podejrzenia pojawienia się zmian przedrakowych ginekolog może przeprowadzić kolposkopię oraz oznaczyć DNA wirusa HPV.
Określenie stadium raka
Jeżeli rak szyjki macicy zostanie potwierdzony, ginekolog zleci kolejne badania. Pierwszym z nich będzie podmiotowe i przedmiotowe pełne badanie lekarskie, w czasie którego szczególny nacisk będzie położony na sprawdzenie stanu węzłów chłonnych. Następnie przeprowadzone zostanie RTG klatki piersiowej oraz badania laboratoryjne:
- morfologia,
- badanie ogólne moczu,
- poziom mocznika i kreatyniny,
- poziom enzymów wątrobowych.
Uzupełnienie diagnostyki będzie stanowiło USG wykonane przez pochwę oraz USG jamy brzusznej. W przypadku podejrzenia wczesnego stadium choroby wykonana zostanie też konizacja chirurgiczna, czyli biopsja wykonana w pełnej narkozie. Przypadki zaawansowane będą natomiast wymagały przeprowadzenia badań obrazowych, biopsji cienkoigłowej węzłów chłonnych oraz przymacicznych.
Choroba może również dawać przerzuty na pęcherz moczowy i odbytnicę, przez co lekarz może zlecić też badanie tychże okolic.
Profilaktyka
Warto pamiętać, że rakowi szyjki macicy można zapobiegać z dużą skutecznością. Istotne jest więc korzystanie ze szczepień ochronnych przeciwko HPV, by ustrzec się przed tą poważną chorobą.